تاثیر تنش خشکی بر روی خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی دو رقم وارداتی و یک توده بومی اسفناج

فشار ناشی از جمعیت و خشکی های متوالی در آینده و رقابت بین کشاورزی و صنعت بر سر منابع آب به محدود شدن هر چه بیشتر منابع آب در دسترس برای کشاورزی منجر خواهد شد. همچنین نیاز انسان به غذا بخصوص سبزی ها و میوه ها که سرشار از مواد معدنی و املاح هستند جهت جلوگیری از بروز بیماریها از اهمیت فراوانی برخوردار است. از طرف دیگر کمبود آب در عصر کنونی یک موضوع بحرانی و حیاتی برای اکثر کشورهای واقع در مناطق خشک و بیابانی است. این تحقیق به منظور بررسی میزان تحمل اسفناج های بومی و وارداتی در برابر تنش خشکی، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سال 1391 به اجرا در آمد. 2 رقم از اسفناج های وارداتی شامل رقم اسفناج f1 هلندی و رقم استاندارد ایتالیایی و توده بومی مشهدی در 4 سطح رطوبتی{1- بدون تنش (100% ظرفیت زراعی)، 2- تنش ملایم (75% ظرفیت زراعی)، 3- تنش متوسط (50% ظرفیت زراعی) و 4- تنش شدید (25% ظرفیت زراعی)} تیمارهای این آزمایش را تشکیل می دادند. چهار تکرار در هر تیمار در نظر گرفته شد. جهت اعمال تنش از روش وزنی استفاده شد. نتایج این تحقیق بر روی بخش زیر زمینی ارقام اسفناج نظیر وزن تر و خشک ریشه، حجم ریشه، سطح ریشه، مجموع طول ریشه و میانگین ضخامت ریشه نشان می دهد که در رقم f1 هلندی با پیشرفت تنش خشکی نسبت به رقم استاندارد ایتالیایی و رقم خاردار بومی افزایش یافت که این رقم با حفظ آماس سلولی و محتوای نسبی آب برگ خود به خشکی مقاوم تر است. همچنین از لحاظ صفات وزن تر و خشک اندام هوایی، سطح برگ، عرض برگ، طول برگ و دمبرگ، تعداد برگ و ارتفاع گیاه هر چند اختلافی معنی داری بین ارقام وجود نداشت ولی با پیشرفت تنش خشکی در رقم f1 هلندی و استاندارد ایتالیایی کاهش بیشتری در این صفات نسبت به رقم خاردار بومی نشان دادند که این خود می تواند یک سازوکار مناسب جهت سازگاری با شرایط تنش خشکی باشد. همچنین در این تحقیق با افزایش تنش خشکی محتوای نسبی آب برگ و نشت الکترولیتی در ارقام اسفناج کاهش یافت که رقم f1 هلندی نقصان آب کمتری را در برگ ها نسبت به دو رقم دیگر نشان داد که این می تواند به علت گسترش سیستم ریشه ای عمیق در سطوح پایین رطوبتی خاک باشد. نتایج این تحقیق بر روی میزان کلروفیل نشان داد که به ترتیب رقم استاندارد ایتالیایی و f1 هلندی نسبت به رقم خاردار بومی از محتوای کلروفیل بیشتری برخوردار می باشند که احتمالا" به دلیل جذب بهتر مواد غذایی، فعالیت کمتر آنزیم های تجزیه کننده کلروفیل و حفظ مطلوب آب برگ و جذب مناسب آب خاک در شرایط تنش باشد. نتایج آزمایش همچنین نشان داد که رقم f1 هلندی و استاندارد ایتالیایی در مقایسه با رقم خاردار بومی تحت شرایط تنش شدید خشکی توانست بوسیله تجمع پرولین، پتانسیل منفی تری در سلول ایجاد کرده و آب بیشتری را در خود نگه دارند. در نتیجه آن میزان خروج یون ها و تخریب غشاء سلول در این ارقام تحت تیمارهای خشکی در حداقل قرار گرفت.